Gmina Brochów przyjedź i zobacz

Warunki geograficzne
Gmina Brochów położona jest w województwie mazowieckim, powiecie sochaczewskim, w odległości 54 km od Warszawy. Od strony północnej granicę gminy stanowi rzeka Wisła, od zachodniej rzeka Bzura.
Od strony wschodniej gmina graniczy z gminami Leoncin i Kampinos.
Południową granicą giminy jest bezpośrednia granica z miastem powiatowym­ Sochaczew. Cała gmina położona jest w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego. Znaczny jej obszar zajmują lasy Puszczy Kampinoskiej.
Przez środek gminy przepływa rzeka Łasica. Gmina ma typowo rolniczy charakter. 800 indywidualnych gospodarstw skupionych jest na 6 tysiącach hektarów. Znaczny obszar gruntów rolnych stanowią użytki zielone. Spowodowało to rozwój hodowli bydła. Ponadto hoduje się trzodę chlewną, uprawia zboże i ziemniaki.

Krótka historia terenów obecnej Gminy Brochów
Ziemia Brochowska pamięta  wiele  historycznych  wydarzeń, świadkowie  niektórych  z  nich – II wojna światowa –  żyją  do dziś. Pierwsze w zmianki na temat osadnictwa na terenie Brochowa sięgają VII-II w.p.n.e. wieku. W piaskach wsi Sianno w 1923 roku   znaleziono cmentarzysko  z grobami kloszowymi charakterystycznymi dla schyłku kultury łużyckiej, z którą  wiąże  się  rodowód  najdawniejszych  Słowian . Podobne cmentarzysko było w Tułowicach. Do dziś  istnieją najstarsze miejscowości Kromnów ( powstały około 1065 roku),Brochów (1254), Piaski Duchowne (1282),Sianno (1304), Przęsławice (1349),Śladów (1349), Tułowice (1361), Łasice (1404), Konary (1472), Plecewice ( jedyna królewszczyzna, 1540). Wiele osad wspomnianych w starych dokumentach, dziś  już  nie  istnieje, takie jak Sławęcin (1304), Rusiny, Witnia, Łasice Dominiki, Wierzba Królewska, Osiek Królewski, Kąciki. W XVIII wieku powstało wiele osiedli, które dały  początek współcześnie istniejącym  miejscowościom Budy Miszory -1779,Budy -1781, Budy Niedźwiedź blisko Myszor-1784, Las Kromnowski-1783, Budy za Gatnym Brodem-1783, Budy Olszowskie – Olszowieckie-1786, Budy Famułki- 1786, Olędry- 1789, Budy Brochowskie-1790, Budy Plecewskie-1790, Olszowiec-1792, Budy Dzięglewo-1792, Famułki Brochowskie-1793, Famułki Łazowskie-1793, Budy Wilcze-1793, Wilcza-1795, Famułki Królewskie-1795, Łasice-Młyn-1795, Budy Żelazowskie-1795, Budy Krórewskie-1798, Sianno-1798, Famułki z Zagartnego Boru-1791.

   Bitwa pod Grunwaldem

Jak  podaje  Jan Długosz ,  po 30 czerwca w 1410 roku, przez tereny naszych miejscowości król  Władysław Jagiełło prowadził  wojska  na Grunwald. Z  obozu w  Kozłowie przeprawiano wojsko  przez Bzurę ( w Sochaczewie albo w Brochowie ) a następnie przez  Wisłę.  Powyżej klasztoru  w  Czerwińsku ,aby nie powodować tłoku w mieście, najprawdopodobniej  w  Kromnowie specjalnie zbudowano i złożono  drewniany most tzw. łyżwowy czyli zbudowany na łodziach . Po drugiej  stronie rzeki ,wojsko polskie spotkało  się  z  wojskiem  litewskim i Tatarami. Przeprawa  na owe czasy była   bardzo  sprawna, trwała trzy dni. Zebrało  się tam około 20 tys. jazdy, 10 tys. pieszych i 10,5 tys. wozów. Część zgromadzonych  zapasów mięsa  pochodziła  ze zwierzyny upolowanej  w  Puszczy Kampinoskiej. W bitwie pod Grunwaldem  brał  udział ówczesny właściciel Brochowa Andrzej Brochowski, za to król powierzył  mu  krzyżacki  zamek  w  Morągu. Obecna  droga wojewódzka, od Tułowic  do Śladowa zwyczajowo  jest nazywana „drogą  Jagiełły”.

 Potop szwedzki nie oszczędził królewskich Plecewic, domy spalono, nie ocalał  nikt. Może dzięki temu, Brochów   w tej  wojnie nie ucierpiał. Lasy i bagna Puszczy Kampinoskiej były  schronieniem  dla uczestników tego i innych wydarzeń historycznych. 

  Budnicy

Od  połowy  XVIII wieku w Puszczy Kampinoskiej nasiliło  się  osadnictwo budnicze. Budnicy byli rzemieślnikami zajmującymi  się  wypalaniem węgli drzewnych.   Zawierali  umowę  z  właścicielem  lasu, ustalali opłatę i wycinali oraz  wypalali drzewo. Byli to ludzie  wolni, traktowani jak  mieszczanie, często pochodzili z ubogiej  szlachty.

  Insurekcja kościuszkowska

Wojska gen. Jana Henryka Dąbrowskiego przemieszczały  się  z Warszawy do Wielkopolski północnym  obrzeżem Puszczy Kampinoskiej. We wsi Kampinos 29 września 1794 roku, na zjeździe obywateli ziemi sochaczewskiej, podpisano akt przystąpienia  do Insurekcji. W październiku  w  rejonie  Brochowa i  Kamionu nad  Bzurą  doszło  do  walk  z  Prusakami. Oddziały  powstańców pozbawiły zapasów żywności ludność  lokalną.

Po rozbiorach  Polski  Brochów znalazł  się  pod  zaborem pruskim.

Po utworzeniu Królestwa  Kongresowego sytuacja  diametralnie się  zmieniła , nasze okolice znalazły się  pod  innym  zaborcą. W latach 1815- 1915 administracyjnie  Brochów  należał do powiatu sochaczewskiego w  guberni  warszawskiej Królestwa Polskiego w  zaborze rosyjskim.

  Powstanie styczniowe

Lasy puszczy były  schronieniem  i  ostoją  dla uczestników powstania  styczniowego 1863r. Zygmunt Padlewski  organizował  tu oddziały  powstańcze. Major Remiszewski ze swoim  oddziałem  pod  Zaborowem i Górkami bohatersko  walczył  z wojskami  cara  rosyjskiego.

  I wojna Światowa

To tragiczne wydarzenie to przede wszystkim katastrofa dla naszej bazyliki brochowskiej . Zimą 1914/1915  przez Bzurę przebiegał  front  I wojny światowej. Wielomiesięczny ostrzał niemieckiej artylerii zmienił świątynię w ruiny. Uznano to za „najboleśniejszą stratę naszego dorobku kultury”. Bezpowrotnie zniszczono  wystrój wnętrza zabytku. Bryłę kościoła odbudowano w latach 1924-1929.

W czasie II Rzeczypospolitej , latach 1919-1939 Brochów  należał do powiatu sochaczewskiego  w województwie  warszawskim  z siedzibą  władz  w Warszawie.

II  wojna Światowa

 Bitwa  nad  Bzurą w swoim  ostatnim  etapie miała  miejsce w  okolicach Brochowa i Witkowic. W dniach 14-16 września w kierunku  Warszawy przebijały  się  armie ‘’Poznań” i „Pomorze”. O Brochów  toczyły  się  ciężkie boje, wieś  kilkakrotnie  przechodziła  z  rąk  do  rąk. Zniszczono zabudowę  wsi i kościół ,poległo 1552 żołnierzy polskich. W Janowie znajduje  się pomnik w  miejscu  cmentarza  wojennego, który urządził Lucjan Kacprzak w 1940 roku. Pomnik  Bitwy  nad  Bzura  znajduje  się w  Witkowicach przy  moście  na Bzurze.

19 września 1939 roku poległ  pod  Tułowicami generał brygady Stanisław Grzmot-Skotnicki, co upamiętnia kamień i tablica  w Tułowicach.18 września 1939 roku Niemcy rozstrzelali wziętych  do  niewoli  42  żołnierzy polskich oraz 5 cywilów.

Miejscem  pamięci  narodowej jest  pomnik  w  Śladowie , na wale  wiślanym, upamiętniający zbrodnię niemiecką  dokonaną  18 września 1939 roku na mieszkańcach  okolicznych  miejscowości  oraz żołnierzach  wojska polskiego. Na tzw. „główce”  wiślanej  zgromadzono 252 żołnierzy i 106 cywilów, a następnie  zastrzelono  i utopiono.

  Czasy okupacji hitlerowskiej

W czasie  II wojny  światowej   granica Rzeszy i Generalnej  Guberni  przebiegała  na  terenie gminy, na rzece Łasicy. Działały tu liczne posterunki żandarmerii m.in. w budynku obecnej szkoły podstawowej w Brochowie . W okolicznej puszczy aktywnie działała  partyzantka.
Po II wojnie światowej podział administracyjny obecnego obszaru gminy wielokrotnie zmieniał  się  wraz z nowymi ustawami terytorialnymi. Siedzibą  gminy początkowo  było  Wilcze Tułowskie. Do 1954 roku funkcjonowała gmina, następnie powstały gromady, funkcjonujące do następnego podziału terytorialnego.
Ustawą z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych utworzono gminy jako podstawowe jednostki podziału administracyjno – gospodarczego na terenach wiejskich. Zniesiono jednocześnie dotychczasowy podział terenów wiejskich na gromady. Gmina Tułowice została utworzona na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie Nr XX/93/72 z dnia 1 grudnia 1972 r. Powstała z następujących  gromadzkich rad narodowych:
1) Gromadzka Rada Narodowa w Wilczu Tułowskim  składająca się ze wsi: Famułki Królewskie, Wilcze  Śladowskie, Tułowice, Wilcze Tułowskie, Śladów, Nowa  Wieś  Śladów, Przęsławice, Górki  , Hilarów, Miszory, Famułki Łazowskie,  Kromnów, Piaski Duchowne, Piaski Królewskie, Łasice, Janów, Władysławów.
2) Gromadzka Rada Narodowa  w Wólce  Smolanej  składająca się ze wsi: Famułki Brochowskie, Kirsztejnów, Pindal, Budki Żelazowskie, Kampinos, Bieliny, Sianno, Andrzejów, Wólka  Smolana, Olszowiec, Plecewice, Konary, Konary Łęg, Lasocin, Brochów, Malanowo, Kolonia  Brochów.